آیا عهد نامه ترکمانچای یک شکست برای دیپلماسی ایران بود؟

ایران در زمان فتحعلیشاه قاجار و پس از گذتش چند سالی از شکست نخستش در مقابل روسیه تقریبا تمام نیروی موثر جنگی اش را برای نبرد با روسیه بسیج کرد. در این راه فتوای علما و احساسات مردم نیز به کمک آمد به طوری که نیروهای ایرانی از نظر تعداد بیش از نیروهای روس بودند. از نظر فناوری نظامی سخت افزاری یعنی توپ و تفنگ نیز فاصله چندان زیادی با روسها نداشتند اما در عوض از نظر استراتژی های نظامی از روسها سالها عقب تر بودند. همه این نیروها تحت فرماندهی تنها آدم حسابی قاجارها یعنی عباس میرزا به جنگ رفتند اما به سختی شکست خوردند. خود عباس میرزا هم به درستی نمی توانست پس از این همه تلاش دلیل شکست را بیابد. اما به هر حال زور ما به روسها نرسید و آمدند تا تبریز و اگر می خواستند تاتهران هم می توانستند بیایند.
وقتی زور به جایی نرسید دستگاه دیپلماسی به کار افتاد و با تدبیر توانست پیمان صلحی منعقد کند که نسبت به وضعیت شکست خورده ایران و عدم توانش در اعمال زور واقعا درخشان بود. نتیجه این صلح این بود که هزاران کیلومتر مربع از کشور به دست ما برگشت و روسها از تبریز به پشت رود ارس رفتند.
خیلی ها امروز این پیمان را خفت بار می دانند اما اگر در نظر بگیرید که از نظر قدرت نظامی ما قدرت مقابله را نداشتیم و روسها هم تا تبریز را فتح کرده بودند و می توانستند به تهران بیایند و برای همیشه ایران را از صحنه روزگار محو کنند آنوقت خواهید دید این جنگ شکستی نظامی بود که مذاکره کنندگان ایران توانستند بخشی از این شکست را جبران کنند. آیا اگر این عهد نامه را امضا نمی کردیم کار دیگری می توانستیم بکنیم؟عهد نامه ترکمانچای یک پیروزی درخشان برای دستگاه دیپلماسی ایران بود.
دیپلماتهای ایرانی کاری کردند که از عهده چند کرور لشگر مسلح و پر شور ایرانی بر نیامد.